Burak Sağlık – İnternet, Extranet,İntranet Kitabının Tümü

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM INTRANET

4.1. Intranetin Tanımı
Intranet, bir firmanın bütün öğelerinin çeşitli bilgileri paylaşabildiği, bilgi sistemleri ağıdır aynı zamanda intranet LAN (yerel bilgisayar ağları) ve WAN ( geniş alan ağları) de kendi firewall arkasında internet uyumlu uygulamaları çalıştıran bir TCP/IP ağıdır. Intranet şirket içinde maliyet azaltma ve gündelik bilgilere hızlı ve kolay erişim amacıyla kullanılır. Intranet internetle aynı teknolojileri ve aynı alt yapıyı kullanan fakat bu altyapının yalnızca bir kuruluşa ait olduğu özel bir internettir. Intranette aynı internet gibi TCP/IP iletişim protokolünü kullanır.

Şekil 16: Internet
Her network gibi intranetin de beyni bir serverdır. (yani servis sağlayıcı). Server, yani organizasyon bilgilerini ve iletimlerini içinde tutan büyük merkezi makine kullanıcının sorularına yanıt bulur. Bu serverı diğer standart serverlardan farklı kılan özelliği tuttuğu ek yazılımının tipidir. Kullanıcı sonundaki browser masaüstü makinalarını servera bağlayan ve kullanıcının bu sayede ortak bilgileri kendi bilgisayarında görmesini sağlayan yazılım programıdır.

Intraneti internetten ayıran özelliklerin başında şunlar gelir:

1. Intranet sadece organizasyon içinde özel bir ağken, internet tüm dünya tarafından girişi olan ve kullanıcı sınırlandırması olmayan bir ağdır.

2. Intranetin internete giriş izni vardır fakat tam tersi yani internetin intranete giriş izni yoktur.
Intranet servisi 2 çeşittir:
• Kullanıcı servisleri, kaynaklara ve bilgilere girişi sağlarlar.
• Network servisleri: Hepberaber networke baplanmayı sağlarlar.

Kulanıcı servislerinde dört ana servisler görev alır. Bunlar:
• Bilgi paylaşımı ve yönetim
• Iletişim ve ortaklık
• Navigasyon uygulama prosesleridir.. Bu servisler intranet kavramının özüdür.
Network servisleri ise:
• Directory: Kaynaklar ve insanlar hakkında bilgi toplama
Örnek: Yeni bir çalışan şirkete katıldığı zaman idareci onunla ilgili kişisel bilgileri bir kez girer ve bu bilgiler artık her intranet kullanıcısı için ve server için her uygulamada ulaşılabilecek bilgiler arasına girer.
• Kopyalama
• Güvenlik
• Yönetim

4.2. Intranet Fikrinin Kaynağı
Kullanımı serbest olan Internet standartlarından ve teknolojilerinden yararlanmak, geçtiğimiz son üç yılda oldukça hızla gelişmiş olan Intranet fikrinin kaynağıdır. Tıpkı kuruluşunuz dışındakilerin erişimine açık bir Web sitesi hazırlar gibi, şirket içinde işlemek üzere bir Intranet oluşturabilirsiniz. Ayrıca Intranetiniz standart teknolojileri temel aldığı için içe dönük web sitenizi geliştirmek ve yürütmek için gerekli araçları ucuza elde edebilir, başlangıç ve süreklilik için gerekli bilgilere kolayca ulaşabilirsiniz.

4.3. Başlangıç Yeri
Her projede olduğu gibi burada da tuzaklar var. Örneğin, ağınızın Intranet tarafından yaratılacak ek yüklenmeyi taşıyıp taşıyamayacağı, ihtiyacınız olan sunucu ve uygun yazılımları bulmak gibi teknik sorunları göz önünde bulundurmalısınız.

Her şeyden önce, bilgiyi sağlayan kişilerin ne tip bilgilerin ne şekilde paylaşacağına karar vermeleri gerekiyor. Kapalı bilgi sistemlerinden farklı olarak, Intranetten beklenen gerçek, canlı bilgilerin paylaşılmasıdır. Kağıda basılan başvuru bilgilerine ihtiyaç olmaması ve normalde çok zaman alacak küçük çaplı bilgi denetlemelerinin dahili telefon görüşmeleriyle halledilmesi, bu paylaşımdan sağlanacak faydalardandır ve bunlar çalışanların veriminin artmasına yardımcı olur. Ayrıca, zaten sahip olduğunuz ve kullandığınız teknolojiye dayandığından, bilgi teknolojisi altyapınızı basitleştirerek maliyetin azalmasına da neden olacaktır.
Kuruluşunuzun bilgi sistemini dışarıya açmadan önce çok kapsamlı bir planlama süreci gerekebilir, ancak bunun sağlayacağı avantajlar oldukça önemlidir. Harici firmalara kendi kuruluşunuzun bilgilerine kısmi bir erişim hakkı vererek kalabalık evrak trafiğini azaltabilir, onların organizasyonlarını kendinizinkine yakınlaştırırken, rakiplerinizden uzaklaştırabilirsiniz.

4.4. Intranetin Ötesine Geçiş
Eğer ihtiyacınız olan yeni bir teknolojiye geçiş ise, bunun için gerekli zaman ve harcamaları göz önünde bulundurmalı veya bir intranetin daha uygun olup olmayacağına karar vermelisiniz.

İntranetler birçok kuruluşun dahili iletişim problemlerini çözmeyi başardı ama her teknolojik gelişmede olduğu gibi siz, özellikle de elinizdeki yeterince iyiyken bir devrimin öncüsü olmak veya sadece bunun için yeni bir teknolojiye geçmek istemeyebilirsiniz. Aynı zamanda, var olan uygulamaların yeni platforma taşınması için gereken zaman ve harcamaları küçümsememelisiniz; bunlar her ağ için oldukça kapsamlı işlemlerdir.

Bunun yerine, bilgisayar tabanlı olan ve olmayan uygulamalarınızın tümünü gözden geçirmeli ve bunların bir intranet yoluyla sunulmasının iyi olup olmayacağına karar vermelisiniz. Kaçınılmaz olarak bu işlemin büyük bölümü tavsiyelere dayanacaktır ama İnternet’teki Web siteleri aracılığıyla sizinkine benzer kuruluşların neler yaptığını kontrol edebilir ve bu deneyimlerden yararlanarak kendi çalışmalarınızı ilerletebilirsiniz. Ayrıca yatırımın da seviyeleri vardır.

Genel olarak kullanıcıların İnternet üzerinde kurduğunuz sitelerden bilgi çektiği daha statik uygulamaları göz önünde bulundurmalısınız. Bunlar yürütümü basit ve kolay olan, karmaşık programlama gerektirmeyen uygulamalardır. Hatta kullanıcıların kendileri, herkesin erişebildiği kelime işlemciler ve tablolar benzeri temel araçlardan yayımlayacakları bilgiler ile bu tip Web sitelerinin içeriğini denetleyebilir, güncel tutabilirler. Bu, siz var olan veri kaynaklarına bağlar kurmayı düşünene kadar geçerlidir. O zaman bile, middleware ürünler sayesinde programlama bilgisi olmadan, asdece doğru haklar ile SQL ve diğer veritabanlarına bağlantılar kurabilirsiniz.

Fakat kullanıcıların bilgi yükleyebildiği, veritabanınızın içeriğini değiştirdiği ve sonuçta intranet ürünleri kullanarak iş yaptığı etkileşimli bir konuma geçmeye karar verdiğinizde hayat biraz daha karmaşıklaşacaktır. Çünkü o zaman, zaman ölçekleri, bütçeler, kullanılan araçlar, uygulanan standartlar ve herhangi bir sistem hayata geçmeden önce yapılması gereken testler ile daha sıkı kontrol edilmesi gereken bir alana adım atarsınız. Bu durumda yeniden geleneksel gelişim çemberine geri dönülür ama CGI, PERL, ASP, HTML, JAVA ve benzeri programlama becerilerine olan ihtiyaç ve vurgu biraz daha farklıdır.

Bu noktada, söylentilere kapılmamakta yarar var. İntranet uygulamalarının yayımı ve kullanımı kolay olabilir ama bu onların kolayca geliştirilebileceği anlamına gelmiyor. Aslına bakarsanız, geliştiricilerin yalnızca ön incelemelerinin sonucu hayata geçen Web sitelerinin çokluğu sizi şaşırtabilir. Aynı geliştiricilerden bu yaklaşımı kendi geleneksel uygulamaları için benimsemeleri istense, paniğe kapılırlardı. Eğer bir iş yapmak için geliştiriyorsanız, asıl işiniz bu olmalı ve diğer çalışmalarla aynı titizlikle yürütülmelidir. Eğer tek işiniz bu olamıyorsa, o zaman tek işi bu olan bir profesyonelin yardımını istemelisiniz.

4.5. Altyapı
Bir Intranetin beyni, her ağda olduğu gibi bir sunucudur; organizasyonun verilerini saklayan, kullanıcı sorgulamalarını kabul eden, onları işleyip yanıtlandıran güçlü ve merkezi bir bilgisayar. Onun standart bir ağ sunucusundan ayır edilmesini sağlayan, taşıdığı ek yazılımlardır. Bunlar normalde üç anahtar teknolojiye ayrılırlar: Kullanıcı tarafında gözatıcı bulunur, masaüstü makinalarını ana sunucuya bağlayan ve kullanıcıların buradaki verileri incelemelerini, diğer veri ve sunucular arasında hareket etmelerini sağlayan bir uygulama yazılımı. Sunucu tarafında ise ikinci teknoloji yer alır. Bu, gözatıcı tarafından istenen bilgiyi derleyen, ilişkili verilerle bağlantı kuran bunları kullanıcının göz atıcısın da gösteren “HyperText Transfer Protocol” (HTTP) ile çalışan bir yazılım türüdür. Üçüncü anahtar ürünse, karmaşık verileri yapılandırıp HTTP tarafından tanınacak bir formatta bütünleştiren bir yazılım olan “HyperText Markup Language” (HTML) uygulamasıdır.

Bu çekirdek teknolojilerin yanısıra, sunucunun bir işletim sistemine sahip olması gerekiyor. Günümüzde Microsoft Windows NT ve Unix tabanlı Linux, Intranet işletim sistemi platformunda lider olmak yolunda yarışıyorlar. Bunların dışında, Novell IntranetWare ve Domino adlı Intranet sunucu yazılımına sahip Lotus Notes gibi bir dizi ürün arasından seçim yapmanız da gerekebilir. Bu ürünler, işletim platformunuza iletişim işlevliliği katacaktır. Intranet yapısını oluşturan öğelerin birbirleriyle iletişim kurmalarını sağlayan dil ise “Internet Protocol”dur (IP).

4.6. Amaçları ve Avantajları
Varolan Internet teknolojilerinin özel kurumsal iletişim gibi yeni bir amaç için kullanılması, düşük maliyetli olması, standartlaştırılmış teknolojiyi açıkça tanımlanmış kurumsal stratejilerle bütünleştirme yetisi, onu net yararları olan önemli bir bilgi yönetim ve erişim aracı haline getiriyor. Üretimlilik artışı, kayıpların azaltılması ve daha verimli iletişim ile ilgili uzun vadeli ve genellikle belirsiz olan vaatleri sayesinde, yeni teknolojilerin çoğu kuruluşlar dünyasında kendilerine bir yer buluyor. Fakat bunlardan çok az bir kısmı Intranet kadar belirgin ve ani mali tasarruf sağlayabilir.

Intranet fikrinin en anlaşılır ve çekici yanlarından biri düşük maliyettir. Intranet teknolojisi çok ucuza elde edilebilir (birçoğu Internet üzerinden bulunabilir ve ücretsiz kullanıma açıktır), güvenilirdir ve kolayca kullanılır. Sonuçta, rekabet ruhunu uyanık tutmak isteyen kuruluşları doğrudan ilgilendirir. Bütün bunlara rağmen, Internet gibi kaotik bir yapının bir kuruluş üzerine tam olarak nasıl oturacağını bir çırpıda anlamak kolay değildir. Doğası ve tasarımı açısından Internet, bir düzenli yapı olmaksızın; dünyayı küresel olarak kaplayan anarşik bilgi kompleksidir. Internet ile ilgili en önemli nokta, bir sahibi veya denetleyicisinin bulunmamasıdır; bu yüzden bir yönelimi veya kabul ettirmeye çalıştığı bir amacı yoktur (özgürlük dışında).Kurumsal bir ortama bakıldığında bunların tümü değişir. Genel iletişim stratejisinin bir parçası olarak Intranet, gelişim için büyük bir potansiyel ve sağlam bir strateji sunar. İçeriğin denetlenmesiyle, kurumsal verilerin niteliği ve kullanılabilirliğinde büyük gelişimler yaratılabilir; aynı zamanda hassas verilerin yönetimi ve takip edilmesi de çok kolaylaşacaktır. Sunucuda saklanan sayısal verilere erişimin artması, gereksiz evrak trafiğinin azalması ve birbirlerini tanıması gereken kişiler arasındaki etkileşimin dolaysızlaşması ve veriminin artması anlamına gelir. Internet’ten farklı olarak, bir Intranet kurumsal hedeflere yararı belirgin olan alanlarda doğrudan yatırım yapmak için bir gereç olarak kullanılabilir.

En basit haliyle bir Intranet, bir kurumun bilişim teknolojileri altyapısının maliyetini doğrudan ve kayda değer seviyede düşürecektir. Ne de olsa Internet teknolojisi bugüne kadar hep basit, ucuz ve etkin olacak şekilde tasarlanmıştır.