Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, Ssgs Rehberi

Sigortada yeni dönem resmen başladı

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun bugün tümüyle yürürlüğe girmesiyle sosyal güvenlik alanında yeni bir dönem başlayacak.

Bundan böyle SSK’lılar 4/a’lı, Bağ-Kur’lular 4/b’li ve Emekli Sandığı iştirakçileri 4/c’li olarak anılacak.

Sigortacılık alanında getirilen bazı düzenlemelere göre, kendi nam ve hesabına çalışanlar (Bağ-Kur’lular), iş kazası ve meslek hastalığı ile analık halinde ayakta tedavilerde günlük kazancının üçte ikisi, yatarak tedavide ise yarısı oranında geçici iş göremezlik ödeneği alabilecek.

Malullük aylığı için daha önce en az yüzde 66 çalışma gücü kaybı aranırken, yeni dönemde bu oran yüzde 60’a indirilecek.

Tarım Bağ-Kur’luları ve köy muhtarlarına 15 günlük prim karşılığı 30 günlük hizmet kazanma olanağı sağlanacak. 15 günlük esas alınan prim tutarı, her yıl bir gün artırılarak 15 yıl sonra 30 gün üzerinden prim alınacak.

Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi yapmamış ülkelere Türkiye’deki mevzuata göre kurulmuş işletmelerce götürülen işçiler için sadece kısa vadeli ve Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamı zorunlu tutulacak, dilerlerse isteğe bağlı sigortaya devam etmeleri sağlanacak.

Prim oranları yüzde 13.5-19’a düşürülerek, prim yükü azaltılan işverenlerin uluslararası alanda rekabet güçleri artırılacak.

Bu durumdaki sigortalıların bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri daha önce sağlık yardımından faydalanamazken 1 Ekim’den yani bugünden itibaren sağlık yardımı alabilecekler.

Kendi nam ve hesabına çalışanlar yüzde 20 sağlık, yüzde 20 sigorta primi ödemekteyken, yeni dönemde toplamda yüzde 40 olan prim oranı yüzde 33.5’e indirilecek.

Cenaze yardımı, emzirme ve evlenme ödeneği almayan kendi nam ve hesabına çalışanlara, 1 Ekim’den itibaren cenaze yardımı, cenaze ödeneği ile evlenecek hak sahibi yetim kız çocuklarına aylığının 2 yıllık tutarı evlenme ödeneği verilecek.

Başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede özürlü çocuğu bulunan kadın sigortalılara, 1 Ekim’den sonra geçen hizmet sürelerinin dörtte birinin hem prim ödeme gün sayılarına eklenmesi hem de emeklilik yaşından indirilmesi sağlanacak.

Kadın sigortalılar, doğumdan sonra işten ayrılmış olmaları ve çocuğun yaşaması şartıyla en fazla 2 defa azami 4 yıllık süreyi borçlanabilecek.

Emekli Sandığı iştirakçilerinin eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için en az 10 yıllık hizmet şartı aranırken, yeni dönemde 5 yıl ve daha fazla hizmeti olan iştirakçinin ölümü durumunda hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanacak.

Emekli aylıkları ve emeklilikten sonra çalışma

Emekli aylıkları enflasyon değişim oranı kadar artırılacak, emeklilere refahtan pay verilmeyecek. Emekli aylıklarının hesaplanmasına ilişkin kazançların güncellenmesinde, 1 Ekim’den sonraki çalışılan süreler için gelişme hızının yüzde 100’ü yerine yüzde 30’u dikkate alınacak.

SSK kapsamında 1 Ekimden önce sigortalı olan ya da emekliliği hak edenler için, emeklilik sonrası çalışmaya devam etmeleri durumunda yüzde 30 oranında sosyal güvenlik destek primi ödenecek. Emekli aylıklarının kesilmesi söz konusu olmayacak.

Sosyal güvenlik destek priminin yüzde 7.5’ini çalışan, geri kalan kısmını işveren karşılayacak. Ayrıca yapılan işin niteliğine göre yüzde 1-6.5 iş kazası ve meslek hastalığı primi yine işveren tarafından ödenecek.

Çalışan isterse, sosyal güvenlik destek primi yerine diğer sigorta kollarının primlerini ödeyip emeklilikteki aylığını artırabilecek.

1 Ekim’den sonra sigortalı olup emekliliği hak eden biri, sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışamayacak. Emekli biri çalışmak istediğinde emekli aylığı kesilecek.

Emekli olup yine kendi nam ve hesabına iş yapan kişiler, emekli aylığı kesilmeden yüzde 12 oranında sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışabilecek.

Bu oran, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren her yıl 1 puan artırılarak yüzde 15’e çıkacak.

Askerlik borçlanmasının koşulları 1 Ekim’den sonra ağırlaşacak. Mevcut uygulamada askerlik borçlanması için borçlanılacak her bir ay için asgari ücretin yüzde 20’si tutarında ödeme yapılması gerekiyorken, 1 Ekim’den sonra bu oran yüzde 32’ye yükselecek.

Ayrıca borçlanma miktarının ödenmesine ilişkin sürede kısaltılacak. Mevcut uygulamada ödemeler 6 aya kadar taksitle yapılabilirken, yeni uygulamada ödeme süresi 1 ayla sınırlı olacak.

Ölüm aylığı şartları

Halen çalışmakta olan tüm sigortalıları kapsayacak şekilde, iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle yüzde 25 ve daha yukarı oranda sakat kalan işçilere bağlanan gelirlere uygulanmakta olan alt sınır kalkacak. Böylece 1 Ekim’den sonra sakat kalan işçiye ödenecek gelir, 1 Ekim’den önceki miktarın önemli oranda gerisinde kalacak.

Gazeteciler, matbaa işçileri, gemi adamları, uçuş personeli, kaynakçı, şeker sanayi çalışanları, posta dağıtıcısı gibi meslek gruplarının “yıpranma hakkı” olarak bilinen fiili hizmet süresi zammı kaldırılacak.

Kamuda çalışan işçilere yapılan ilave ödemelerden de prim kesintisi yapılacak, diğer ödemeler de prime tabi olabilecek.

Çalışan ya da kurumdan aylık alan çocuksuz dul eşe bağlanacak ölüm aylığı oranı yüzde 75’ten yüzde 50’ye düşecek.

İşçiler için malullük ve ölüm aylığını hak etmek için 5 yıllık sigortalılık süresini doldurmak ve 900 gün prim ödemiş olmak şartı, halen çalışanları da kapsayacak şekilde 10 yıllık sigortalılık süresini tamamlamış ve bin 800 gün prim ödemiş olma şeklinde yeniden düzenlenecek.

İsteğe bağlı sigortalılık uygulamasında da değişikliğe gidilecek. Mevcut uygulamada, isteğe bağlı sigortalı olabilmek için SSK’da bin 1080 gün (3 yıl), Emekli Sandığı’nda 3 bin 600 gün (10 yıl) çalışmış olmak gerekiyor.

Ayrıca emekli olana kadar da sağlık hizmetlerinden yararlanılamıyor. Yeni düzenlemeyle isteğe bağlı sigortalı olabilmek için gerekli olan çalışma şartı kaldırılıyor.

Artık dileyen, isteğe bağlı sigortalı olabilecek ve sigortalı olduğu sürece sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek. Bu düzenlemeyle, part time (kısmi zamanlı) çalışanlar ile usta öğreticilere de ay içinde eksik kalan günlerini isteğe bağlı olarak tamamlayabilecek.

1 Ekim’den itibaren isteğe bağlı sigorta primi ödeyenlerin ve yeni ödemeye başlayacakların prim ödedikleri süreler, Bağ-Kur sigortalılığından sayılacak. İsteğe bağlı sigorta primi ödeyenler açısından, emekli olmak için gerekli prim gün sayısının artmasını gündeme getirecek.

Mevcut uygulamada, kocanın, ölüm aylığı için gerekli prim gün sayısına sahip olmaması durumunda, eşi askerlik hizmetini borçlanabilirken, 1 Ekim’den sonra askerlik borçlanmasıyla ölüm aylığı bağlama durumu ortadan kalkacak.

Sendika ve konfederasyonların başkan ve yönetim kurulu üyelerinin zorunlu sigortalı sayılması nedeniyle bu kişiler için de prim ödenecek.

Genel sağlık sigortası